Giải bài toán trong xã hội, nhà sáng chế có cơ hội thành công

Nhiều tác giả nghiên cứu chia sẻ, để các sáng chế được thương mại hóa cần phải đi từ thực tiễn, tìm và giải quyết những "nỗi đau" lớn trong xã hội sẽ có khả năng thành công cao.

Các khách mời trong phiên tọa đàm.

Nhà sáng chế Bạch Kim Khương, tác giả của phễu thoát sàn chống hôi BBK cùng 3 sáng chế khác, cho rằng trước khi nghĩ đến sáng chế, mỗi tác giả cần đi tìm những "nỗi đau" lớn trong xã hội, những vấn đề mà còn rất ít người giải quyết được. Đó thường là các bài toán thách thức, nhưng nếu tìm ra câu trả lời, khả năng thành công rất cao. "Đây là mấu chốt để chúng ta lựa chọn hướng đi cho sáng chế", ông Khương nói tại phiên tọa đàm trong khuôn khổ kỷ niệm 10 năm ngày thành lập Hội Sáng chế Việt Nam ngày 22/11.

Cùng quan điểm, bác sĩ Phạm Thị Kim Loan, người vừa được vinh danh là Hiệp sĩ sáng chế ngoài nước của Hội Sáng chế Việt Nam - cho rằng để tạo ra tiền từ sáng chế, trước tiên mỗi nhà sáng chế phải hiểu đúng nhu cầu thực của con người và thị trường. Nhu cầu đó không thể "nhìn qua loa", thay vào đó phải đi sâu vào từng yếu tố. Bà cũng cho rằng sáng chế không cần phải "đi đầu thế giới", thay vào đó chỉ cần xuất phát từ nhu cầu thật, dù nhỏ vẫn hữu ích và mang lại lợi nhuận. Khi được áp dụng, sáng chế có thể tự thân kiếm ra tiền bạc.

"Sáng chế chỉ sống được khi được thương mại hóa, nếu không sẽ bị chết trên giấy", bà Loan nói.

Bà Loan thẳng thắn, nếu nhà nghiên cứu đầu tư thời gian, tiền bạc mà không tạo ra giá trị cho cộng đồng, không mang lại lợi nhuận, đó là lãng phí. Đây cũng chính là lý do nhiều người vẫn xem sáng chế là "bằng khen cao cấp", bà nói.

Trích dẫn các số liệu, nhà sáng chế Nguyễn Ngọc Hào, người có nhiều công trình ứng dụng thực tiễn và là chuyên gia về bảo hộ và phát triển tài sản trí tuệ, cho biết mỗi năm, các nhà nghiên cứu và nhà sáng chế trên toàn cầu tốn khoảng 50 tỷ USD cho việc nghiên cứu trùng lặp. Điều này vô tình tạo nên một loạt sáng chế "rác", gây ra sự lãng phí không đáng có về cả mặt tiền bạc, thời gian lẫn công sức.

Kể kinh nghiệm bản thân, ông Hào cho biết khi làm sáng chế, cần dựa vào nhu cầu doanh nghiệp, cá nhân. Chẳng hạn, trong một doanh nghiệp sản xuất, cần phân tích rõ những yếu tố hiện có, đưa ra cải tiến mới. Sau khi vận hành hiệu quả, chúng nên được đăng ký sáng chế. Ngoài ra, để hạn chế sáng chế rác, có thể sử dụng các công cụ tra cứu hỗ trợ để tránh mất thời gian, công sức cho những đề tài đã có.

Ông Lê Huy Anh, Phó Cục trưởng Cục Sở hữu trí tuệ.

Ở góc độ quản lý, ông Lê Huy Anh, Phó cục trưởng Sở hữu trí tuệ, Bộ Khoa học và Công nghệ, cho biết Nghị quyết 57 của Bộ Chính trị về phát triển khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số đã nêu chỉ tiêu về tăng số đơn và văn bằng sáng chế. Trước đây, Nhà nước tài trợ đề tài khoa học công nghệ nhưng đầu ra chưa gắn chặt với đăng ký và thương mại hóa tài sản trí tuệ. Còn hiện nay, các nhiệm vụ được Nhà nước đầu tư sẽ phải gắn với chỉ tiêu sáng chế, giải pháp hữu ích, kiểu dáng... "Điều này là thách thức nhưng không thể chậm trễ", ông Huy Anh nói.

Theo Phó cục trưởng, để thực hiện mục tiêu trách nhiệm đầu tiên là xác lập quyền. Tình trạng chậm trễ trong thẩm định đơn sáng chế trước đây được đánh giá rất đáng lo, nhưng hiện cơ bản đáp ứng thời hạn theo quy định pháp luật, rút ngắn thời gian thẩm định nội dung.

Ông cho biết sẽ giảm thời gian phản hồi, xử lý hồ sơ tối đa khoảng 6 tháng sau mốc pháp lý tương ứng. Với những sáng chế có tiềm năng thương mại cao, có thể rút ngắn hơn nữa trong khuôn khổ nghĩa vụ quốc tế. Mục tiêu là không để sự chậm trễ về thủ tục làm ảnh hưởng đến thương mại hóa, quyền và lợi ích hợp pháp của nhà sáng chế, chủ thể quyền.

Bên cạnh đó, ông Huy Anh cho biết Bộ Khoa học và Công nghệ đang triển khai các chính sách hỗ trợ, tháo gỡ khó khăn cho các nhà sáng chế và doanh nghiệp. Mục tiêu hướng tới "Biến sáng chế trở thành tài sản, thành dòng tiền, tức là làm sao phải tạo các startup, các doanh nghiệp công nghệ", ông nói.

Vnexpress