Quỹ đầu tư mạo hiểm quốc gia tạo cú hích cho khởi nghiệp sáng tạo

Việt Nam lần đầu có khuôn khổ pháp lý hoàn chỉnh cho hoạt động đầu tư mạo hiểm, trở thành động lực cho hệ sinh thái khởi nghiệp sáng tạo.

Ông Phạm Hồng Quất, Cục trưởng Khởi nghiệp và Doanh nghiệp công nghệ, phát biểu tại sự kiện.

Thông tin được ông Phạm Hồng Quất, Cục trưởng Khởi nghiệp và Doanh nghiệp công nghệ - Bộ Khoa học và Công nghệ đề cập tại hội thảo đánh giá hệ sinh thái khởi nghiệp ngày 1/11 tại TPHCM.

Ông Quất cho biết, giữa tháng 10, Chính phủ ban hành Nghị định 264 quy định về quỹ đầu tư mạo hiểm quốc gia và quỹ đầu tư mạo hiểm của địa phương. Trong đó, quỹ đầu tư mạo hiểm quốc gia được thành lập và hoạt động theo mô hình công ty trách nhiệm hữu hạn hai thành viên trở lên hoặc công ty cổ phần, phù hợp với quy định của Luật Doanh nghiệp. Các quỹ đầu tư mạo hiểm địa phương hình thành theo mô hình tương tự, với sự tham gia của cả nhà nước và khu vực tư nhân.

Theo Nghị định, vốn điều lệ ban đầu của quỹ đầu tư mạo hiểm quốc gia được cấp từ ngân sách nhà nước tối thiểu 500 tỷ đồng và có thể huy động thêm vốn từ các tổ chức, cá nhân trong và ngoài nước. Trong 5 năm đầu, quy mô vốn điều lệ dự kiến đạt tối thiểu 2.000 tỷ đồng. Với quỹ địa phương, phần vốn nhà nước sẽ do UBND cấp tỉnh quyết định và cấp một lần ngay khi thành lập.

Hoạt động của quỹ được thiết kế theo chu kỳ đầu tư tối đa 10 năm, riêng các dự án có yếu tố lưỡng dụng hoặc liên quan đến công nghệ chiến lược có thể kéo dài 15 năm. Quỹ được phép chấp nhận ngưỡng rủi ro tối đa 50% vốn điều lệ, song vẫn bảo đảm nguyên tắc minh bạch, trung thực và quản lý hiệu quả danh mục đầu tư.

Nghị định cũng quy định cơ chế miễn trừ trách nhiệm đối với các tổ chức, cá nhân quản lý, điều hành quỹ trong trường hợp tổn thất phát sinh do rủi ro khách quan như biến động thị trường, thay đổi chính sách, thiên tai hay dịch bệnh, miễn là tuân thủ đầy đủ quy trình đầu tư, minh bạch thông tin và không có lỗi cố ý.

Ông Quất nhấn mạnh, mô hình quỹ đầu tư mạo hiểm mới của Việt Nam mở và linh hoạt, cho phép mọi tổ chức, cá nhân trong và ngoài nước tham gia góp vốn và đầu tư. "Trước đây Nhà nước nắm toàn quyền sở hữu, còn nay chuyển sang mô hình hợp tác đa chủ thể, nơi bất kỳ ai có năng lực, ý chí và nhu cầu thực sự đều có thể tham gia đầu tư đổi mới sáng tạo," ông nói.

Tại hội thảo, các đại biểu cho rằng vốn là điều kiện cần, còn văn hóa khởi nghiệp là yếu tố quyết định để hệ sinh thái đổi mới sáng tạo phát triển bền vững.

Ông Nguyễn Lê Kha, Chủ tịch CLB Doanh nhân IPO Sihub, nhấn mạnh vai trò của văn hóa khởi nghiệp trong phát triển hệ sinh thái đổi mới sáng tạo. Theo ông, tinh thần "dám nghĩ, dám làm" cần được nuôi dưỡng từ nền tảng văn hóa truyền thống, như cách người Do Thái đưa tinh thần khởi nghiệp và làm giàu vào trong đời sống tôn giáo, duy trì hàng tuần như một thói quen, qua đó hình thành ý thức cộng đồng và tinh thần cống hiến mạnh mẽ.

Ông Kha cho rằng Việt Nam cũng nên xây dựng văn hóa khởi nghiệp mang bản sắc dân tộc, gắn với các giá trị truyền thống và sinh hoạt cộng đồng, nhấn mạnh "những điều được lặp lại thường xuyên sẽ trở thành thói quen và hình thành văn hóa."

Ông Phạm Hồng Quất chia sẻ, trong một chuyến công tác tại Thung lũng Silicon (Mỹ), ông đặc biệt ấn tượng với văn hóa khởi nghiệp sáng tạo ở đây. Ở một câu lạc bộ khởi nghiệp, có nhiều tình nguyện viên dành thời gian trò chuyện, chia sẻ câu chuyện thất bại với các bạn trẻ. Họ muốn truyền cảm hứng, giúp thế hệ trẻ hiểu rủi ro và thất bại là điều bình thường, là một phần tất yếu của hành trình khởi nghiệp.

Từ đó, ông Quất nhận định văn hóa chấp nhận thất bại và đứng dậy sau thất bại là nền tảng không phải quốc gia nào cũng có thể xây dựng được. "Nếu thiếu văn hóa đó, dù có rót nhiều tiền của Nhà nước cũng dễ thất bại", ông nói và cho rằng, để hình thành hệ sinh thái bền vững cần chú trọng tạo dựng môi trường văn hóa khởi nghiệp, nơi mentor (người hướng dẫn), tình nguyện viên, huấn luyện viên đóng vai trò trung tâm. Khi họ truyền cảm hứng đến những người sẵn sàng lắng nghe và hành động, hiệu ứng lan tỏa sẽ thu hút thêm nhiều nhà đầu tư. "Nhà đầu tư đến vì họ tin tưởng, và khi đã sẵn sàng chấp nhận rủi ro, nếu thành công thì cùng chia sẻ, nếu thất bại thì coi như bài học," ông nói.

Ông cũng nhấn mạnh đạo đức kinh doanh là yếu tố cốt lõi của văn hóa khởi nghiệp. "Khi đã nhận được niềm tin và vốn đầu tư, người khởi nghiệp phải trung thực, giữ lời hứa, không 'qua cầu rút ván' hay đánh mất sự liêm chính. Có tài mà thiếu đạo đức sớm muộn cũng thất bại, nhà đầu tư sẽ rời đi," ông nhấn manhj.

Từ thực tiễn đó, ông đề xuất Sihub nên chú trọng hơn đến việc đưa nội dung đào tạo về văn hóa khởi nghiệp vào chương trình huấn luyện, thay vì chỉ tập trung vào kỹ năng kinh doanh.

Theo ông Ngô Đắc Thuần, chuyên gia trong lĩnh vực đổi mới sáng tạo, cần có các lớp đào tạo bài bản về văn hóa sáng tạo, văn hóa sở hữu trí tuệ, văn hóa phát triển bền vững, giúp các nhà sáng chế, doanh nhân trẻ hiểu sâu về giá trị tri thức và cách thức làm việc với các nhà đầu tư. "Các bạn trẻ cần biết cách tìm đến quỹ đầu tư, chuẩn bị hồ sơ và thuyết phục bằng sự chuyên nghiệp, trung thực và hiểu biết," ông nói.

Ngoài ra, ông đề xuất TP HCM cần sớm xây dựng một nền tảng (platform) ứng dụng trí tuệ nhân tạo phục vụ cho hoạt động khởi nghiệp sáng tạo. Theo ông, nền tảng này sẽ giúp tra cứu, phân tích và đánh giá nhanh ý tưởng khởi nghiệp - đổi mới sáng tạo, xác định được mức độ trùng lặp, hướng phát triển phù hợp và đặc biệt là bảo đảm không xâm phạm quyền sở hữu trí tuệ. Doanh nghiệp khởi nghiệp rất cần công cụ để nhận diện các lĩnh vực mũi nhọn, từ đó xây dựng bản đồ sáng chế và công nghệ giúp xác định lộ trình phát triển, rút ngắn khoảng cách với các tập đoàn công nghệ lớn trên thế giới.

Sau khi lắng nghe các ý kiến, ông Lâm Đình Thắng, Giám đốc Sở Khoa học và Công nghệ TP HCM, đánh giá cao đề xuất về tiếp cận văn hóa khởi nghiệp thông qua tôn giáo và sinh hoạt cộng đồng. Ông cho rằng đây là ý tưởng hay, đáng suy nghĩ, góp phần mở rộng cách nhìn nhận về việc hình thành văn hóa khởi nghiệp sáng tạo trong xã hội.

"TP HCM là thành phố khởi nghiệp, do đó vấn đề đặt ra là làm thế nào để đưa tinh thần và văn hóa khởi nghiệp đến với thanh niên và người dân nhanh chóng, hiệu quả và bền vững, đặc biệt trong giới trẻ," ông nói, thêm rằng TP HCM thời gian qua đã triển khai nhiều chương trình nhằm lan tỏa tinh thần đổi mới sáng tạo đến cộng đồng.

Vnexpress