Xây dựng ngành hàng thủy sản minh bạch và trách nhiệm

Cùng với cả nước, Đắk Lắk đang bước vào giai đoạn cao điểm chống khai thác hải sản bất hợp pháp, không báo cáo và không theo quy định (IUU). Đây là bước đi bắt buộc nhằm tái cơ cấu ngành thủy sản theo hướng minh bạch, có trách nhiệm và phát triển bền vững.

Khu vực nuôi trồng thủy sản trên biển tại vịnh Xuân Đài. Ảnh: Công Nam

Quyết liệt với vi phạm IUU

Theo Bộ Nông nghiệp và Môi trường, Ủy ban châu Âu (EC) sẽ cử đoàn thanh tra lần thứ 5 sang Việt Nam (dự kiến trong tháng 11/2025) và là đoàn thanh tra cuối cho việc gỡ bỏ “thẻ vàng” IUU đối với ngành thủy sản Việt Nam.

Chính vì vậy, việc chấm dứt hoàn toàn tình trạng vi phạm IUU trong năm 2025 là yêu cầu cấp bách đã được Thủ tướng Chính phủ chỉ rõ trong Công điện 198/CĐ-TTg và Quyết định 2510/QĐ-TTg. Đặc biệt, có nhiều văn bản chỉ đạo yêu cầu các địa phương mở đợt cao điểm, kiên quyết xử lý triệt để vi phạm IUU, không để làm ảnh hưởng đến uy tín và hình ảnh quốc gia trên trường quốc tế.

Theo đó, các bộ, ngành và địa phương đã khẩn trương triển khai các nhiệm vụ, giải pháp chống khai thác IUU theo chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ và tiếp tục có sự chuyển biến tích cực. Đặc biệt, công tác quản lý tàu cá và giám sát hoạt động khai thác có tiến triển rõ rệt. Tuy nhiên, một số địa phương vẫn để tình trạng tàu cá không đủ điều kiện hoạt động; tiến độ hoàn thiện hồ sơ truy xuất nguồn gốc, dữ liệu nghề cá quốc gia còn hạn chế…

Riêng với tỉnh Đắk Lắk, tính đến hết tháng 10/2025, kết quả chống khai thác IUU tiếp tục ghi nhận một số chuyển biến tích cực. Hiện 100% tàu cá đủ điều kiện đều được cấp phép hoạt động. Đối với những trường hợp tàu cá không đủ điều kiện hoạt động, các địa phương đã thực hiện niêm phong và giao các ban tự quản thôn, tổ dân phố phối hợp giám sát chặt chẽ vị trí neo đậu, không để phát sinh sai phạm, tái diễn vi phạm. Việc thực hiện số hóa, định danh cơ bản đạt 100%, thể hiện tinh thần trách nhiệm, quyết tâm cao trong việc triển khai nhiệm vụ chuyển đổi số.

Đắk Lắk đã thể hiện quyết tâm chính trị cao nhất, coi công tác chống khai thác IUU là nhiệm vụ chính trị hàng đầu, gắn liền với danh dự quốc gia. Cùng với việc nâng cao trách nhiệm của người đứng đầu, các hành động đồng bộ tại cơ sở đang được triển khai quyết liệt. Các lực lượng chức năng như bộ đội biên phòng, công an, ngành nông nghiệp và môi trường siết chặt kiểm soát 100% tàu cá ra/vào cảng, xử lý nghiêm tàu mất kết nối VMS.

Tiếp tục tái cơ cấu ngành hàng

Gỡ "thẻ vàng" IUU không phải là đích đến cuối cùng mà là cơ hội bắt buộc để ngành thủy sản tái cơ cấu. Quan điểm chiến lược của Chính phủ chỉ rõ: Tập trung chuyển đổi từ nghề khai thác bị cấm sang nghề khai thác khác để bảo vệ nguồn lợi thủy sản, từ khai thác thủy sản sang nuôi trồng thủy sản (nhất là nuôi biển công nghệ cao) và các nghề khác để đảm bảo việc làm, thu nhập và sinh kế cho người dân. Đây được xem là giải pháp căn cơ để giảm áp lực khai thác lên biển, bảo vệ nguồn lợi và tạo sinh kế bền vững.

Đối với Đắk Lắk, UBND tỉnh đã giao nhiệm vụ cụ thể cho Sở Nông nghiệp và Môi trường khẩn trương rà soát, đánh giá thực trạng ngư dân có nhu cầu chuyển đổi nghề nghiệp; nghiên cứu, đề xuất cơ chế, chính sách hỗ trợ chuyển đổi ngành nghề phù hợp, đảm bảo sinh kế bền vững cho ngư dân. Điều chỉnh, cơ cấu lại các nghề khai thác thủy sản phù hợp với khả năng cho phép khai thác của nguồn lợi thủy sản theo hướng không phát triển và giảm dần một số loại nghề khai thác không thân thiện với nguồn lợi và môi trường, có tính chọn lọc thấp, khai thác thủy sản còn non ở vùng biển ven bờ và vùng nội địa.

Cán bộ Đồn Biên phòng An Hải tuyên truyền, hướng dẫn ngư dân về các quy định chống khai thác IUU.

Để cơ cấu lại lĩnh vực nuôi trồng thủy sản, tỉnh Đắk Lắk thu hút các dự án đầu tư phát triển nuôi trồng thủy sản theo hướng công nghệ cao. Hiện có một số dự án đang được đề nghị cấp phép như: nuôi trồng thủy sản tại khu vực xã Ô Loan, với diện tích đề nghị 60 ha; dự án đầu tư nuôi thủy sản trên biển của doanh nghiệp có vốn nước ngoài, với tổng diện tích khoảng 500 ha…

Sau khi sắp xếp lại đơn vị hành chính, các địa phương có diện tích nuôi trồng thủy sản nước lợ đang quy hoạch lại vùng nuôi. Khu vực đầm Cù Mông và vịnh Xuân Đài diện tích nuôi đến năm 2030 chỉ còn khoảng 350 ha, trong đó có 50 ha sản xuất giống và nuôi công nghệ cao ở Xuân Hải và 80 ha nuôi công nghệ cao ở Xuân Bình. Khu nuôi tôm nước lợ hạ lưu sông Bàn Thạch, đến năm 2030 cũng sẽ giảm diện tích còn khoảng 350 ha…

Phó Chủ tịch UBND tỉnh Nguyễn Thiên Văn cho biết, tỉnh đã ban hành Kế hoạch thực hiện Chương trình quốc gia bảo vệ và phát triển nguồn lợi thủy sản trên địa bàn tỉnh Đắk Lắk đến năm 2030. Một trong những mục tiêu chính của kế hoạch là phát triển bền vững ngành khai thác thủy sản với cơ cấu tàu cá, nghề khai thác phù hợp với khả năng cho phép khai thác của nguồn lợi thủy sản trên địa bàn tỉnh; sản xuất an toàn, hiệu quả kinh tế cao, nâng cao đời sống ngư dân, góp phần phát triển kinh tế - xã hội của tỉnh.

Tỉnh sẽ xây dựng, ban hành chính sách hỗ trợ cho ngư dân chuyển đổi nghề từ các nghề khai thác xâm hại đến nguồn lợi và hệ sinh thái sang các nghề khai thác hải sản thân thiện với môi trường gắn với hiện đại hóa tàu cá hoặc chuyển ra ngoài lĩnh vực khai thác phù hợp với định hướng phát triển nghề cá và điều kiện kinh tế xã hội trên địa bàn tỉnh.

Báo Đắk Lắk